Uyku hastalığı (Afrika tripanosomiyazı)

 Trypanosoma cinsi bir organizmanın etken olduğu tropikal bir hastalık olan uyku hastalığı genel olarak çeçe sineği (Glossina) adı verilen çift kanatlı uçucular tarafından insanlara bulaştırırlar. Söz konusu bu sinek, yatay ve zayıf hortumlu, makas gibi çapraz ve saydam kanatlarından kolaylıkla tanınabilecek bir görünüşe sahiptir. Bu sineğin taşıdığı trypanosoma hem insanlarda hem de hayvanlarda doğrudan beyni etkiler. Bütün çeçe sinekleri,uyku hastalığını meydana getiren trypanosomayı taşır. Söz konusu bu canlıya Doğu ve Batı Afrika, Kongo, Rodezya’da rastlanmaktadır. 

Afrika Uyku Hastalığı (Afrika tripanosomiyazı)

Afrika Sahra Çölü Bölgesi’nde yer alan yaklaşık 36 ülkedeki 60 milyon insanı tehdidi altına alan bu bulaşıcı hastalık tahminlere göre 50.000-70.000 kişiye etki etmiştir. Yakın tarihte Trypanosoma’nın etken olduğu üç büyük salgın gözlemlenmiştir ki bunlardan birincisi 1896-1906 dönemleri içinde gerçekleştirmiştir. Diğer ikisi ise 1920 vel 970 yıllarında yüzleşilen iki büyük uyku hastalığı salgınıdır. 

Bazı tropik bölgelerde özellikle de Afrika’nın belirli kesimlerinde gerçek bir tehlike niteliği taşıyan bu hastalık sadece insanları değil hayvanları da ciddi şekilde etkiler. Sinek tarafından deri dokusuna enjekte edilen bu parazit, lenf sistemine ulaşır, ardından kana karışarak bu yolla tüm bedene taşınması sağlanır. Kalp ve böbrek hastalıklarına sebep olur. Vücutta pek çok tahribat oluşturarak ilerleyen rahatsızlık, nihayetinde beyne ulaşır ve beyindeki sinir sistemini ele geçirir. 

insana bulaştırılmasından itibaren 2-3 haftalık uzun ve gizli bir kuluçka devresi yaşayan organizma vücut ısısında dönüşümlü olarak yükselmelere sebep olur. Dalak ve lenf bezleri şişer, bacaklarda da ödem ve şişme görülür. Baş ağrısı meydana gelir. Bu belirtiler yaklaşık üç yıl kadar sürer. Bu dönemin ardından hastada titreme nöbetleri baş gösterirken yüz ifadesi anlamını kaybeder, konuşma ciddi şekilde ağırlaşmaya başlar. Gün boyu uyuklamalar ve gece uykusuzlukları şeklinde uyku düzensizlikleri başlar.

İlerleyen dönemlerde hastanın hareketleri ağırlaşmanın ötesinde durma eğilimi gösterir ve hastada genel bir halsizlik oluşur. Hastalar bir kağıt üzerine sıradan bir çizgi çizmek kadar basit zihinsel işleri bile yapamaz hale gelirler. iştah tamamen kesilir ve hastada önemli bir kilo kaybı olur. Dayanılamayacak derecelere varan şiddetli ağrılar hastanın komaya girmesine neden olurken beyin üzerinde de geri dönüşü olmayan hasarlar meydana gelir. Vücut ısısı normalin çok altına düşer. Hasta hayatını kaybetmeden kısa bir sure Öncesinde artık tam bir felç ve koma durumuna girer. Sürekli bir uyku durumu görülür. Gerek koma gerek besin yetersizliği kısa sürede organların iflas etmesine neden olur. Bu hastalığın tedavisi erken teşhis konulduğu takdirde ilaçla yapılabilmektedir.