Konkordato: İflastan Önceki Son Çare ve Borç Yapılandırma Anlaşması
Ekonomik dalgalanmaların yaşandığı dönemlerde sıkça duyduğumuz konkordato, bir şirketin ya da şahsın mali zorluklarla karşılaştığında, iflas etmeden faaliyetine devam etmesini ve borçlarını belirli bir plan dahilinde ödemesini sağlayan hayati bir hukuki kurumdur. Bu, “batık” durumdaki dürüst borçluları korumayı ve ticari hayatın sürekliliğini sağlamayı amaçlar.
Konkordato, borçlu ile alacaklıların mahkeme kararıyla vardıkları, borçların yeniden yapılandırıldığı kolektif bir anlaşma olarak tanımlanabilir. Bu süreç, sadece borçluyu değil, aynı zamanda borçlunun iflas etmesi durumunda büyük kayıplar yaşayacak olan alacaklıların menfaatlerini de korumayı hedefler.
Konkordatonun Temel Amacı ve Hukuki Mekanizması
Konkordato, İcra ve İflas Kanunu’nda (İİK m. 285 vd.) düzenlenmiştir ve temel felsefesi çözüm odaklılık üzerine kuruludur.
Amaç: İflası Önleyerek İşletmeyi Kurtarmak
Konkordatonun temel hedefi, geçici mali güçlük yaşayan işletmelerin ya da bireylerin ticari faaliyetlerine devam etmesini sağlamaktır. İflas, borçlunun ticari hayatını tamamen sonlandırır; oysa konkordato, borçluya bir nefes alma süresi (mühlet) tanır. Bu süre zarfında borçlu, mahkeme ve bir komiser gözetiminde mali yapısını düzeltecek gerçekçi bir ödeme planı (Konkordato Projesi) hazırlar ve bu projeyi alacaklıların onayına sunar.
Sürecin Hukuki Koruma Kalkanı
Konkordato talebinin mahkemece uygun görülmesiyle birlikte, borçluya geçici mühlet ve ardından kesin mühlet verilir. Bu mühlet süreleri boyunca borçlu adeta bir koruma kalkanı altına alınır:
- İcra Takibi Durur: Alacaklıların borçlu aleyhine başlattığı tüm icra ve haciz işlemleri durdurulur. Bu sayede borçlu, varlıklarının parça parça satılmasını engelleyerek işine odaklanabilir.
- Komiser Gözetimi: Mahkeme tarafından bir konkordato komiseri atanır. Komiser, borçlunun faaliyetlerini denetler, finansal durumu inceler ve yeniden yapılandırma projesinin uygulanabilirliğini mahkemeye rapor eder. Bu, borçlunun kötü niyetli işlemler yapmasını engellerken, sürecin dürüst ve şeffaf ilerlemesini sağlar.
Konkordato Çeşitleri ve Uygulama Farkları
Konkordato, yapılış amacına ve uygulandığı zamana göre farklı türlere ayrılır.
1. Adi Konkordato (İflas Dışı Konkordato)
Uygulamada en sık karşılaşılan türdür. Borçlu, iflas etmeden önce, borçlarını ödeyememe tehlikesi altında olduğunu görerek başvurur.
2. Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato
Borçlu, mal varlığının tamamını veya bir kısmını alacaklılara devreder. Bu mallar alacaklılar adına hareket eden tasfiye memurları tarafından satılarak paraya çevrilir ve borçlar ödenir. Bu tür, bir nevi anlaşmalı tasfiyeyi ifade eder.
3. İflas İçi Konkordato
Hakkında iflas kararı verilmiş olan bir borçlunun, iflas sürecini durdurmak ve iflastan kurtulmak için teklif ettiği konkordatodur. Bu teklif kabul edilip mahkemece tasdik edilirse, iflas kararı bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar.
Konkordato Süreci Nasıl Başlar ve İlan Edilir?
Konkordato süreci, borçlu veya bazı durumlarda alacaklılar tarafından yapılan bir taleple başlar ve aşamalı bir hukuki sürece tabidir:
- Talep: Borçlu (veya alacaklı), borçlarını vadesi geldiği halde ödeyememesi veya ödeyememe tehlikesi altında olması durumunda, tüm mali tabloları ve ön ödeme planını (Konkordato Ön Projesi) ekleyerek Asliye Ticaret Mahkemesi’ne başvurur.
- Geçici Mühlet (3+2 Ay): Mahkeme, sunulan projeyi ilk incelemede ciddiyetle ve uygulanabilir bulursa, borçluya en fazla 5 aya kadar (3 ay + 2 ay uzatma) geçici mühlet verir ve bir komiser atar. Bu kararla birlikte icra takipleri durur.
- Kesin Mühlet (1+6 Ay): Komiserin olumlu raporu üzerine mahkeme, konkordatonun başarıya ulaşma ihtimali olduğuna kanaat getirirse borçluya 1 yıl, uzatmayla birlikte toplam 1,5 yıla kadar kesin mühlet verir.
- Alacaklılar Toplantısı ve Oylama: Komiser, alacaklıları toplayarak borçlunun sunduğu kesinleşmiş Konkordato Projesi’ni oylatır. Projenin kabul edilmesi için kanunda belirlenen çoğunluk şartlarının sağlanması gerekir (örneğin; alacaklıların yarısı ve alacakların üçte ikisi gibi).
- Mahkeme Tasdiki ve İlan: Alacaklıların kabul ettiği proje, son olarak mahkeme tarafından onaylanıp tasdik edilirse, konkordato anlaşması tüm alacaklılar için (anlaşmaya katılmayanlar dâhil) bağlayıcı hale gelir. Bu karar Ticaret Sicil Gazetesi’nde ve ilgili yerlerde ilan edilerek resmileşir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Konkordato ile İflas Arasındaki Fark Nedir?
Temel fark amaçtır. Konkordato, işletmeyi iflastan kurtarmak ve faaliyetine devam ettirerek borçları yapılandırmak üzerine kuruludur. İşletme, konkordato komiseri denetiminde olsa da çalışmaya devam eder. İflas ise, borçlunun mali varlıklarının satılarak alacaklılara dağıtılması ve ticari faaliyetin tamamen sona erdirilmesi sürecidir. Konkordato, iflastan kaçınmak için bir fırsattır.
2. Kimler Konkordato Talep Edebilir?
İflasa tabi olsun veya olmasın, borçlarını vadesinde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi altında bulunan her borçlu konkordato talep edebilir. Ayrıca, iflas talep etme hakkına sahip olan alacaklılar da konkordato talebinde bulunabilir.
3. Konkordato Süresi Ne Kadardır?
Konkordato süreci; ilk başta verilen 3 aylık geçici mühlet (2 ay uzatılabilir) ve ardından verilen 1 yıllık kesin mühlet (6 ay uzatılabilir) ile birlikte, olağan koşullarda toplamda yaklaşık 1,5 yıl sürebilir. Bu sürenin sonunda mahkemece onaylanan Konkordato Projesi’ndeki ödeme süresi başlar.
Konkordato, dürüst bir niyetle ticari hayatına devam etmek isteyen ancak geçici mali kriz yaşayan borçlular için, devlet denetiminde sunulan şeffaf ve adil bir kurtuluş mekanizmasıdır. Hem borçluyu iflastan koruyarak ekonomiye olan katkısının sürmesini sağlar hem de alacaklıların alacaklarının tamamını veya bir kısmını, belirli bir plan dahilinde tahsil etme güvencesini sunar. Unutmamak gerekir ki, konkordato bir “borçtan kaçma” yolu değil, dürüstlük ve uygulanabilirlik üzerine kurulu bir “yeniden yapılanma” sürecidir.
